تولید ترمه

نخستین مرحله بافت ترمه تهیه کردن مواد اولیه آن است. پارچه ترمه را از پشم و ابریشم می‌‌‌‌‌بافند.

معمولا در بافت ترمه از پشم سفید استفاده می‌‌‌‌‌شود. زیرا می‌‌‌‌‌توان آنرا با رنگ دلخواه رنگ‌آمیزی نمود. پشم پارچه ترمه باید مرغوب باشد و الیاف بلندی داشته باشد.

در این مرحله پشم‌های انتخاب شده برای بافت ترمه شسته می‌‌‌‌‌شود تا از چرک و چربی موجود در آن تمیز شود. پشم‌ها در محیط قلیایی خیسانده شده و چند نوبت با آب شسته می‌‌‌‌‌شود تا پشم‌ها پاک و براق گردد. سپس پشم‌ها را سفیدگری می‌‌‌‌‌کنند.

بعد از سفیدگری پشم‌ها، نوبت رنگرزی آنهاست. رنگرزی پشم، از مهمترین مراحل بافت ترمه می‌‌‌‌‌باشد. ثبات رنگ در تار و پود ترمه بسیار با اهمیت است.

رنگ‌هایی که مستقیم بکار برده شوند ثبات ندارند. به منظور حل مشکل، از موادی به نام دندانه استفاده می‌‌‌‌‌کنند. استفاده از مواد شمیایی معدنی به عنوان دندانه باعث افزایش قدرت جذب رنگ در پشم و همچنین ثبات رنگرزی پشم‌ها و مرغوبیت ترمه بافته شده می‌‌‌‌‌گردد. ابتدا دندانه خالص می‌‌‌‌‌شود تا اثرش افزایش یابد.

معمول‌ترین دندانه‌ها روی، قلع، کلر، زاج سفید، سرب و سولفات‌های مواد معدنی و مازوج و برگ سماق و غیره که مواد هستند.

رنگرزی ترمه به وسیله رنگ‌های طبیعی و گیاهی انجام می‌‌‌‌‌شود . رنگی که در رنگرزی تار و پود پارچه ترمه استفاده می‌‌‌‌‌شود از ریشه، تنه، برگ، گل، می‌‌‌‌وه و یا پوست گیاهان بدست آید . متاسفانه نگهداری ترمه کاری دشوار است و در طول زمان پارچه‌های ترمه در اثر رطوبت و بید از میان رفته اند و اطلاعات کمی از رنگ و رنگرزی ترمه باقی مانده است.

زمینه پارچه ترمه همیشه ثابت بوده و رنگ ترمه مربوط به متن آن است.

رنگ‌های پس زمینه پارچه ترمه بسیار متنوع‌ است. پر فروش‌ترین رنگ‌های ترمه عبارتند از:
آبی کاربنی، سرمه‌ای، فیروزه‌ای، سبزآبی و زرشکی

در گذشته رنگ نیلی پر کاربردترین رنگ در تولید پارچه ترمه بود. رتبه دوم رنگ‌ها در رنگرزی پود ترمه رنگ زرد اسپرک بود.

با توجه به پیشرفت‌های دهه‌های اخیر صنعت نساجی و تغییر ذایقه مشتریان، سبک رنگرزی مواد اولیه ترمه تغییر کرده تا ترمه‌ها سلایق بیشتری را جذب کنند.

در این مرحله از بافت ترمه عملیات چله‌دوانی انجام می‌‌‌‌‌شود. در بافت ترمه چله کشی با نخ مشکی انجام می‌‌‌‌‌شود. ابتدا سرنخ کل تارهای ترمه محاسبه می‌‌‌‌‌شود. متناسب با عرض و تراکم بافت پارچه ترمه تعداد سرنخ تار نیز افزایش می‌‌‌‌‌یابد. ترمه بافان به هر ۸۰ سرنخ یک چله می‌‌‌‌‌گویند. یعنی اگر یک پارچه ترمه ۳۰ چله باشد آن ترمه ۲۴۰۰ سرنخ دارد. برای چله دوانی ترمه باید ۸۰ سرنخ آماده شود. سرنخ‌ها به شکل طولی و به طور مساوی در کنار هم ۳۰ دفعه دوانده می‌‌‌‌‌شود تا ۲۴۰۰ سرنخ آماده شده و بعد همه سرنخ‌ها چله پیچی می‌‌‌‌‌شوند.

مرحله بعدی ترمه بافی ماسوره پیچی است. ترمه بافان، ماسوره پیچی را جزیی از چله کشی می‌‌‌‌‌دانند. برای ماسوره پیچی ترمه، از دستگاهی به نام چرخه کن استفاده می‌‌‌‌‌شود. ترمه‌باف، ابتدا کلاف نخ را روی دستگاه چرخ‌کن سوار می‌‌‌‌‌کنند و سر کلاف نخ را بر روی ماسوره خالی قرار می‌‌‌‌‌دهند. بافنده ترمه با چرخش دستگیره دستگاه، نخ را به شیارهای ماسوره منتقل کرده و به این شکل ماسوره پیچی صورت می‌‌‌‌‌گیرد. حالا می‌‌‌‌‌توان دوک را داخل ماکو قرار داد و بافت ترمه را شروع کرد.

ابریشم ترمه با ابریشم‌تابی آماده می‌‌‌‌‌شود.

ابریشم‌تابی خود هنر دیگری است که با استفاده از وسایلی مثل:

نی هوا، ماسوره کن، کونه بینی و چرخ، انجام می‌‌‌‌‌شود.

در بافت ترمه از دستگاهی به نام چری استفاده می‌‌‌‌‌شودکه بافندگان ترمه به آن زری می‌‌‌‌‌گویند. چری میله‌هایی دارد که تعدادشان بستگی به تعداد نخ‌های ترمه دارد. در کارگاه ترمه بافی بر روی دو دیوار روبرو دو چوب عمودی به فاصله ۵ متر از هم قرار دارد. روی این چوب‌ها میله‌هایی نصب شده است. با ماسوره ترمه بافی نخ را بین این میله‌های دو چوب می‌‌‌‌‌کشند و نخ صد بار دور هر میله پیچیده می‌‌‌‌‌شود.

جالب است بدانید که جنس دستگاه ترمه بافی از چوب است. نام دیگر دستگاه ترمه بافی چهاروردی است. پدال‌های زیر پای ترمه باف باعث حرکت وردها می‌‌‌‌‌شود. برای ترمه‌بافی و کار با دستگاه، ترمه باف را یک شاگرد همراهی می‌‌‌‌‌کند، به این شاگرد گوشواره‌ کش می‌‌‌‌‌گویند. گوشواره‌ کش در بالای دستگاه ترمه بافی می‌‌‌‌‌‍‌نشیند و به ترمه باف که در پشت چهاروردی نشسته، کمک می‌‌‌‌‌کند. نخ‌های جهت ایجاد نقش بافت ترمه توسط گوشواره ‌کش انتخاب می‌‌‌‌‌شود. او عهده‌دارهدایت نخ‌ها برای بافت پارچه ترمه است. ترمه‌ باف برای خواندن نقش ترمه، از شماره استفاده می‌‌‌‌‌کند.

در زمان قدیم که کار بافت ترمه به صورت سنتی انجام می‌‌‌‌‌شد استاد کار ترمه‌بافی که در پایین دستگاه می‌‌‌‌‌نشست شماره می‌‌‌‌‌خواند وشماره خوانده شده توسط شاگردش کشیده می‌‌‌‌‌شد. به طور مثال استاد کار ترمه باف تعدادی شماره می‌‌‌‌‌خواند، سپس شماره‌ها توسط گوشواره‌ کش کشیده می‌‌‌‌‌شد در مرحله بعد پود توسط استاد ترمه باف کشیده می‌‌‌‌‌شد و با دفتین زدن ترمه بافته شده را محکم می‌‌‌‌‌کرد. بافت با خواندن سری بعدی شماره‌ها ادامه می‌‌‌‌‌یافت. گاهی بعضی شماره‌ها در سری بعدی بافت ترمه تغییر نمی‌کرد. به این صورت بافت ترمه تا تکمیل آن ادامه می‌‌‌‌‌یافت.

در گذشته استغاد ترمه باف باید از دقت و مهارت بالایی برخوردار بود و بافت ترمه با صرف زمان زیادی همراه بود. اما در زمان ما دستگاه ژاکارد جایگزین گوشواره‌ کش شده است و تولید پارچه ترمه نسبت به گذشته سرعت گرفته است.

چون گاهی بافت ترمه حتی تا یک سال زمان می‌‌‌‌‏‏‌برد، بافندگان ترمه در گوشه پارچه نام خود را نقش می‌‌‌‌‌کردند.

طرح ترمه، طراحی و طراحان ترمه

نقش و نگار چشم نواز به علاوه سرو خمیده از ویژگی‌های پارچه ترمه است. طرح‎‎های ترمه از طبیعت گرفته شده به طوری که اغلب این طرح‌ها دارای نقش بته‌جقه است که نشانه درخت سرو بوده و مورد احترام گذشتگان این دیار بوده است. ترمه، یکی از انواع پارچه‎های نفیس ایرانی است که اغلب آن را با نقش بته جقه می شناسند.

پارچه ترمه دارای طرح‌ها و نقش‌های بی‌شماری است. بته جقه، شناخته شده‌ترین نقش ترمه است. گل شاه عباسی، شاخ گوزنی، بته بادامی و بته سروی از دیگر نقوش پارچه ترمه است. بته خرقه‌ای، بته ترمه‌ای و بته کشمیری هم از نقوش ترمه هستند. البته ترمه دارای نقش‌های متعدد دیگری نیز هست.

طراحان و نقش بندان پارچه ترمه، به فراخور هنر و سلیقه خود نقش ترمه را طراحی می‌‌‌‌‌کنند. در گذشته هر بافنده ترمه از طرح و نقش خاص خود بهره می‌‌‌‌‎‎گرفته و طرح‌هایش نیز به نام وی شناخته می‌‌‌‌‌شده است.

قابل توجه دوستداران صنایع دستی ایران و ترمه

شما علاقه‌مندان به ترمه می‌‌‌‌‌توانید برای تکمیل تزیینات داخلی خود به شکلی اصیل، از پارچه ترمه در منزل و یا محیط کارتان استفاده کنید. ترمه می‌‌‌‌‌تواند به عنوان رو میزی، رو تختی، دیوار کوب و بسیاری موارد دیگر به فراخور محیط و سلیقه شما مورد استفاده قرار گیرد.

ترمه از نمادهای زندگی ایرانی است. از این رو ترمه و محصولات با پارچه ترمه، برای هدیه دادن بسیار مناسب است.

شما می‌‌‌‌‌توانید در فروشگاه آنتیک‌چی به صورت آنلاین انواع محصولات ترمه را انتخاب و از خرید خود لذت ببرید.

برای خرید ترمه اینجا کلیک کنید.

معرفی ترمه

ترمه دست بافته‌ای نفیس است. ترمه اوج هنر ایرانی در صنعت نساجی است. پارچه ترمه از گرانبهاترین صنایع دستی ایران است. جالب است بدانید که پارچه ترمه بسیار محکم و با دوام است. ترمه پارچه‌ای گران بهاء و پر رنگ و لعاب است. پارچه ترمه بسیار پر نقش و نگار است و شناخته شده‌ترین نقش ترمه بته‌جقه است.

ترمه یکی از شناخته شده‌ترین صنایع دستی ایران است. پارچه ترمه سوغاتی ایرانی است که شهرت جهانی دارد و بسیاری از گردشگران ترمه را به عنوان سوغات مناطق مرکزی ایران می‌‌‌‌‌شناسند. پارچه ترمه در مناطق مرکزی ایران تولید می‌‌‌‌‌شود، برخی شهر یزد را خاستگاه اصلی پارچه ترمه و ترمه یزد را اعلاترین ترمه ایرانی می‌‌‌‌‌دانند.

پیشینه تاریخی ترمه

در دوره صفویه بافت ترمه اهمیت زیادی داشت به طوری‌که دوره شاه عباس صفوی را می‌توان اوج هنر ترمه معرفی کرد. شاه عباس طراحان چینی و ارمنی را به ایران دعوت کرد تا برای طراحی پارچه ترمه، ترمه بافان و طراحان ایرانی را آموزش دهند، از این رو ترمه‌های آن دوران زیبایی و ظرافت ویژه‌ای دارد.

بافت پارچه ترمه در طول تاریخ در استان یزد متداول بوده است. مردم یزد از قدیم در مراسم آیینی خود از ترمه به عنوان یک نماد فرهنگی استفاده می‌‌‌‌‌کردند. خصوصا در ایام عاشورا پارچه‌های ترمه روی علم‌های عزاداری نصب می‌‌‌‌‌شود و تا آخر مراسمات ترمه‌ها بر روی علم‌ها باقی می‌‌‌‌‌ماند.

موارد استفاده از ترمه

پارچه ترمه در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد. در برخی خانواده‌ها ترمه جایگاه ویژه‌ای در جهیزیه دختران دارد و پارچه ترمه بین نسل‌ها به عنوان یادگار می‌ماند.

از ویژگی‌های ترمه‌های قدیمی کاملا طبیعی بودن آن بوده است. در گذشته پارچه ترمه کاملا دست بافت بوده و برای بافت پارچه ترمه از الیاف بسیار لطیف استفاده می‌‌‌‌‌شد. مردم از ترمه در زندگی روزمره استفاده می‌‌‌‌‌کردند و از پارچه ترمه در بسیاری موارد استفاده می‌شد.  ترمه به عنوان سجاده و لباس طبقات ثروتمند استفاده می‌‌‌‌‌شده است. همچنین از پارچه ترمه در پرده، پشتی و بقچه بهره می‌‌‌‌‌بردند. اما اینک بافت ترمه نیمه صنعتی است و بیشتر از ترمه برای تزیین منازل، محیط پذیرایی و فضاهای اداری استفاده می‌‌‌‌‌شود.

ترمه مرغوب

ترمه بافته شده از ابریشم مرغوب‌ترین نوع ترمه می‌باشد.

مرغوب‌ترین ترمه از ابریشم بافته می‌شود. اخیرا در بافت ترمه از پلی‌استر نیز استفاده می‌شود. ترمه بافته شده با پود پلی‌استر نیز می‌تواند ارزشمند باشد. اگر ترمه بافته شده از پلی‌استر ویژگی‌های ذیل را داشته باشد ترمه گرانبهایی است:

اولین خصوصیتی که باید ترمه داشته باشد تراکم بالا است. هرقدر تراکم پارچه شده بیشتر باشد ترمه با ارزش‌تر خواهد بود. البته متراکم بودن بر مرغوبیت ترمه‌هایی که با پود ابریشم بافته شده‌اند تاثیر چندانی ندارد.

ویژگی دوم رنگارنگ بودن پارچه ترمه است. هرقدر رنگ‌های به کار رفته در بافت ترمه بیشتر باشد ارزش آن ترمه بیشتر به شمار می‌رود.

سومین نکته‌ای که بر ارزش ترمه تاثیر دارد ظرافت به کار رفته درطرح پارچه ترمه است. ترمه‌های با طرح بافت ظریف‌تر، گران‌بهاتر هستند.

اگر قصد خرید ترمه پلی‌استر با کیفیت خوب و قیمت مناسب دارید، بهترین تراکم ترمه، تراکم ۱۵۰ است.

نگهداری ترمه

پارچه ترمه دارای پودهای بسیار متراکمی است به همین دلیل ترمه دارای دوام و مقاومت بالایی به شمار می‌رود و ترمه از با دوام‌ترین پارچه‌ها به شمار می‌رود. اما پارچه ترمه در برابر نور و رطوبت آسیب پذیر است. نور و رطوبت باعث رنگ پریدگی ترمه می‌شود. جالب است بدانید که قسمت‌های مشکی پارچه ترمه نسبت به بقیه رنگ‌های آن در برابر حرارت و نور آسیب پذیرتر بوده و تحت تاثیر آنها عمق خود را از دست می‌دهد.

با توجه به این‌که پشم از مواد اولیه پارچه ترمه است پس یکی دیگر از مواردی که پارچه ترمه را تهدید می‌کند بید است. به همین دلیل باید از پارچه ترمه در برابر بیدزدگی مراقبت شود. بهترین محافظ برای پارچه ترمه در برابر بید نفتالین است.

از دیگر آسیب‌هایی که متوجه پارچه ترمه است شستشوی آن با آب است. چون غالبا در تولید محصولات با پارچه ترمه از یراق و آستری استفاده می‌شود پس شستشوی ترمه با آب باعث تخریب آن می‌شود. همچنین شوینده‌های شیمیایی و درجه حرارت بالای آب به ترمه صدمه می‌زند درنتیجه بهتر است ترمه به روش خشکشویی شستشو شود.

قابل توجه دوستداران صنایع دستی ایران و ترمه

شما علاقه‌مندان به ترمه می‌‌‌‌‌توانید برای تکمیل تزیینات داخلی خود به شکلی اصیل، از پارچه ترمه در منزل و یا محیط کارتان استفاده کنید. ترمه می‌‌‌‌‌تواند به عنوان رو میزی، رو تختی، دیوار کوب و بسیاری موارد دیگر به فراخور محیط و سلیقه شما مورد استفاده قرار گیرد.

ترمه از نمادهای زندگی ایرانی است. از این رو ترمه و محصولات با پارچه ترمه، برای هدیه دادن بسیار مناسب است.

شما می‌‌‌‌‌توانید در فروشگاه آنتیک‌چی به صورت آنلاین انواع محصولات ترمه را انتخاب و از خرید خود لذت ببرید.

برای خرید ترمه اینجا کلیک کنید.

مراحل تولید پته دوزی

پته دوزی از صنایع دستی ایران به شمار می‌رود.

پته دوزی روی پارچه عریض انجام می‌شود. عریض پارچه پشمی و ضخیمی است که امروزه با ماشین‌های صنعتی بافته می‌شود و به عنوان زمینه پته دوزی استفاده می‌شود. در زمان ما بیشتر پته‌ها با استفاده از همین پارچه‌ها تهیه می‌شود.

زمینه پته دوزی معمولا پارچه‌ای به رنگ سفید، قرمز،سورمه‌ای و یا سبز می‌باشد.

نقوش پته دوزی با نخ ریس و به وسیله سوزن تپستری ایجاد می‌شود. رنگ نقوش پته دوزی بیشتر تیره است. رنگ‌هایی مثل عنابی، مشکی، سبز روشن، سبز تیره، قرمز، سبز ماشی، لاکی و …

بعضی معتقدند نقوش پته دوزی با رنگ‌های تیره زیباتر و بی‌نقص‌تر و منظم‌تر خواهد بود و پته دوزی با رنگ‌های تیره را اصیل‌تر می‌دانند. البته این یک امر کاملا سلیقه‌ای است و امروزه پته دوزی با نخ‌های رنگ روشن نیز طرفدارانی دارد.

مقدار مصرف نخ در پته دوزی به نوع نقش و ضخامت ریس بستگی دارد و هرقدر نقش پته پرتر باشد طبعا وزن نخ مصرف شده در آن پته بیشتر خواهد بود. در پته دوزی به ابعاد یک متر مربع نزدیک به ۴۰۰ گرم ریس استفاده می‌شود.

ما در اینجا قصد آموزش پته دوزی از ابتدا را نداریم اما سعی خواهیم کرد مراحل پته دوزی را گام به گام شرح دهیم.

برای پته دوزی ابتدا عریض را به ابعاد مورد نظر برش می‌دهند. در مرحله بعد نوبت طراحی پته دوزی است. در گذشته برای طراحی پته دوزی، طرح مورد نظر را روی کالک رسم می‌کردند و با سوزن خط‌های طرح را رو کاغذ سوراخ کرده در مرحله بعد گرته زنی انجام می‌شد. گرته زنی به این صورت انجام می‌شده است که ابتدا کاغذ طراحی شده را روی پارچه زمینه پته دوزی قرار می‌دادند سپس بر روی خطوط طرح خاکه زغال می‌ریختند تا طرح به پارچه منتقل شود. برای پته دوزی با زمینه تیره از خاک گچ استفاده می‌شده است. در حال حاضر برای طراحی انواع طرح های پته دوزی از شابلون‌های از پیش آماده و یا کاغذ کاربن استفاده می‌کنند.

البته در حال حاضر پارچه زمینه پته دوزی یا همان عریض‌ها از قبل برش خورده و طراحی شده‌اند و پته دوز، پارچه آماده پته دوزی را از فروشگاه‌ها خریدار می‌کند.

در این مرحله دوخت پته شروع می‌شود. ابتدا با خط دوزی یا ساقه دوزی خطوط طرح پته دوخته می‌‍شود. سپس با انواع دوخت‌های دستی نقوش پته را تکمیل و دوخت پته را کامل می‌کنند.

ما در مقاله‌ای جداگانه انواع دوخت پته و نحوه تکمیل نقش‌های پته دوزی را توضیح خواهیم داد.

چون عریض و نخ پته دوزی از پشم تهیه می‌شود بنابراین پس از تکمیل دوخت پته دوزی آن را می‌شویند تا بوی پشم از بین برود. دلیل دیگر شستن پته دوزی این است که چون تمامی مواد اولیه پته دوزی از پشم است حشرات جذب آن می‌شوند بنابراین برای جلوگیری از آسیب رسیدن به پته دوزی پس از اتمام دوخت آن را می‌شویند. از طرفی با شستن پته دوزی جوهر باقی مانده از طراحی پته دوزی نیز از بین می‌رود. نا گفته نماند که باید دقت شود تمامی جوهرهای طراحی پته دوزی باید حلال در آب باشد.

پس از شستشو و خشک شدن معمولا پته دوزی را ریشه می‌کنند. در نهایت هم بین دوخت پته دوزی و ریشه شدگی را اصطلاحا کوک می‌زنند.

به دلیل دوخت متراکمی که بر روی پته دوزی انجام می‌شود پته دوزی پس از اتمام دوخت حالت جمع شدگی و چین و چروک دارد برای از بین بردن این حالت، پته را بوسیله نورد اتو می‌کنند تا پته دوزی صاف شده و زیبایی آن بیشتر به چشم آید.

اگر شما قصد یادگیری پته دوزی را دارید و یا مایلید از طریق پته دوزی به کسب درآمد بپردازید می‌توانید با مراجعه به آموزشگا‌های هنری و یا از طریق اینترنت به شکل خودآموز به فراگیری پته دوزی بپردازید و سپس با خرید پته خام و یا پته طراحی شده به پته دوزی بپردازید. طبعا قیمت پته خام بستگی به محل زندگی شما و برخی عوامل دیگر دارد.

فروش لوازم پته دوزی در تهران هم انجام می‌شود. شما می‌توانید برای خرید لوازم پته دوزی به بازار تهران سرای مشیر خلوت مراجعه کنید و یا به خرید اینترنتی پته خام بپردازید.

نقوش پته دوزی

طراحی در هنر پته دوزی بیشتر به شخصیت پته دوز بستگی دارد. طرح‌های پته دوزی نمودی از سلیقه، دغدغه‌ها و دنیای درونی پته دوز است. اما پته دوزی طرح‌های شناخته شده‌ای هم دارد. درخت زندگی معروف‌ترین نقش پته دوزی است.

بعضی دیگر نقش های پته دوزی عبارتند از: گوزنی، سرابندی، چهار بته، ختایی، ترنجدار، سروچه، فرقه‌ای و بته جقه‌ای دو قلو.

البته طرح‌های پته دوزی به این تعداد محدود نمی‌شود. نقوش بته‌ای در پته دوزی دارای تنوع زیادی است. از نقش بته ترمه‌ای، بته میری، بته بادامی، بته شاخ گوزنی، بته مادر و بچه می‌توان به عنوان دیگر طرح‌های بته‌ای پته دوز نام برد.

پته دوزی هنر بی ‌تکلف نشاندن گل و طبیعت بر زمینه پارچه است. پته دوزی می‌تواند هدیه مناسبی برای ایام نوروز باشد. همچنین سازمان‌ها و ادارات می‌تواند به مناسبت‌های مختلف از پته دوزی به عنوان یک هدیه ماندگار که نشان از لطافت فرهنگ ایرانی دارد بهره ببرند.

همچنین مراکز متعددی به فروش پته درتهران می‌پردازند. از جمله مراکز خرید پته دوزی در تهران عودلاجان و خیابان استاد نجات اللهی می‌باشد. عودلاجان در خیابان ۱۵ خرداد تهران واقع است. ما نیز در سایت آنتیک‌چی پته دوزی را بطور آنلاین به فروش می‌رسانیم. شما برای خرید اینترنتی پته دوزی می‌توانید به اینجا مراجعه کنید.

پته دوزی هنری برآمده از خیال زنان ایران زمین

معرفی پته دوزی

در این مقاله به معرفی و تاریخچه پته دوزی می‌پردازیم. همچنین در این مطلب مواردی درباره شناخت پته دوزی مرغوب و نکات ریز نگهداری از پته دوزی را مطالعه می‌کنید.

پته دوزی

پته دوزی از صنایع دستی ایران به شمار است که بیشتر در استان کرمان رواج دارد.

پته دوزی دارای نقوش بسیار ظریف و چشم نوازی است که توسط هنرمند پته دوز بر روی پارچه عریض سوزن دوزی می‌شود. در واقع پته دوزی نوعی سوزن دوزی به شمار می‌رود. پته دوزی هنری بی‌تکلف است. هنر پته دوزی حاصل زحمات بانوان کرمانی است.

پته دوزی با نخی به نام ریس انجام می‌شود و ریس معمولا قرمز، سبز، سفید، آبی، زرد، نارنجی، عنابی و مشکی است.

زمینه پته دوزی پارچه‌ای به نام عریض است. عریض پارچه‌ای از جنس پشم است. پته دوزی نوعی سوزن دوزی روی عریض بوسیله نخ‌های پشمین رنگارنگ می‌باشد. در پته دوزی سطح پارچه را با کوک‌های رنگارنگ پوشانده می‌شود.

بیشتر نقوش پته دوزی از خیال دوزندگان آن برآمده و بر متن کار جلوه گری می‌کند. شاید آنان قصه‌ها، آرزوها و رمز و رازهای خود را در این نقش‌ها جان می‌بخشند و ابدی می‌کنند.

پته دوزی هنری بسیار شخصی است و ردپای تخیل هر پته دوز را در اثرش به خوبی می‌توان یافت.

پته دوزی هنر خلق جهانی رنگارنگ و هیجان انگیز از ابزاری بسیار ابتدایی است و این همه چیزی از ارزش کار پته دوز کم نمی‌کند. هنرمند چشم خود و بلکه جانش را می‌گذارد تا نقوش پته دوزی جان بگیرد وپته دوزی آفریده شود.

آری پته دوز با رنجی که می‌برد زیبایی را به جهان ما می‌آورد. او بر تن پارچه کوک می‌زند تا ذره ذره پته دوزی آفریده شود.

پته دوزی هنر دواندن ظریف نخ‌های رنگین بر سطح پارچه است چنان‌که هر بیننده‌ای از دیدنش مسحور شود.

پته دوزی نقش‌های متعددی دارد اما در بین نقوش پته دوزی درخت زندگی از جایگاه ویژه برخوردار است.

بته جقه، حیوان و یا گل، ترنج و پیچک، منظره و گل و بوته از دیگر نقش های پته دوزی است.

به پته دوزی فطه روزی و یا سلسله دوزی هم گفته می‌شود.

پیشینه تاریخی پته دوزی

پته دوزی در برابر عوامل جوی و حشرات بسیار آسیب پذیر است، به همین علت متاسفانه از پیشینه تاریخی پته دوزی اطلاع دقیقی در دست نیست. قدیمی‌ترین آثار به جای مانده از پته دوزی که در موزه‌های داخل و خارج کشور نگهداری می‌شود مربوط به دوره صفویه می‌باشد.

براساس برخی اسناد تاریخی پته دوزی در زمان صفویه در کرمان و سیستان رایج بوده است و برای پته دوزی در آن زمان کاربردهای مختلفی ذکر شده است.

قدیمی‌ترین اثر پته دوزی جهان مربوط به سال ۱۲۸۰(ه.ق) می‌باشد که بقچه پته دوزی و سلسله دوزی فرج‌اله کرمانی است.

بعد از این پته دوزی روپوش مقبره شاه نعمت‌اله ولی است که برخی معتقدند این زیباترین پته دوزی موجود می‌‌باشد . این پته دوزی در سال ۱۲۸۵(ه.ق) به دست زنان کرمانی خلق شده است. این پته دوزی از شاهکارهای سوزن دوزی است. زمینه این پته دوزی به رنگ کرم بوده و نقش آن بته جقه قهر و آشتی است.

در گذشته خانواده‌های متمول پته دوزی را هدیه‌ای اشرافی می‌دانستند.

نحوه نگهداری پته دوزی

در نگهداری پته دوزی به چند نکته باید توجه کرد.

محل نگهداری پته دوزی

برای مصون ماندن پته دوزی از آسیب ناشی از حشرات در جایی خشک و خنک که هوا در آن جریان داشته باشد نگهداری شود. پته دوزی را نباید در انبار یا محیط‌های بسته نگهداری شود. اگر لازم شد پته دوزی را در فضایی بسته نگهداری کنیم بهتر است به همراه یک ماده معطر آروماتیک مثل نفتالین و یا صابون‌‎های معطر باشد.

بهترین حالت نگهداری آن در قاب شیشه دار و یا به عنوان رو میزی است. اگر پته دوزی‌تان را در قاب نگهداری می‌کنید برای حفظ جریان هوا بهتر است پته دوزی پشت بند نداشته باشد. استفاده از شیشه و سلفون بر روی پته دوزی باعث می‌شود که گرد و غبار کمتری روی پته دوزی نشسته و پته دوزی کمتر به شستشو احتیاج پیدا کند. نور مستقیم خورشید باعث تخریب رنگ‌های پته دوزی می‌شود.

نکات طلایی شستشوی پته دوزی

برای شستشوی پته دوزی باید مواردی را در نظر گرفت. پته را باید با صابون رختشویی، مایع رختشویی و با مایع ظرف‌شویی با اثر قلیایی کم شست. این مواد را باید در آب سرد حل کرد. چون جنس پته دوزی از پشم است نباید در شستشوی پته دوزی از آب گرم استفاده کرد در غیر این‌صورت پته دوزی دفرمه می‌شود. برای شستشوی پته دوزی آن را در محلول شستشو غوطه‌ور نموده و از چنگ زدن پته دوزی خودداری می‌کنیم. پس از شستشو پته را چندین نوبت آبکشی می‌کنیم تا آب شستشو کاملا شفاف شود. هنگام شستشوی پته دوزی نباید پته‌های سفید و رنگی با هم شسته شود چون احتمالا پته دوزی‌های رنگی به پته دوزی‌های سفید رنگ خواهند داد. پته دوزی را با دست بشویید و از شستن آن با ماشین خوداری کنید.

به منظور جلوگیری از رنگ دادن نخ‌ها به یکدیگر پته دوزی را به سرعت خشک می‌کنیم. برای خشک کردن پته دورزی بهتر است ابتدا بوسیله حوله آب اضافی آن‌را بگیریم سپس در هوای آزاد و در جایی مسطح پته را پهن می‌کنیم تا در اثر جریان هوا خشک شود و از آویزان نمودن پته دوزی برای خشک شدن خودداری می‌کنیم. پته دوزی برای خشک کردن نباید در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرد چون نور خورشید باعث رنگ‌پریدگی پته دوزی می‌شود.

پس از شستشوی پته دوزی باید آن‌را اتو کرد. هیچ‌گاه اتو را مستقیم روی پته دوزی قرار ندهید، ابتدا پته دوزی را کمی نم‌دار کرده سپس یک پارچه سفید را روی پته دوزی بگذارید و با اتو بخار پته دوزی را اتو کشی کنید.

پته دوزی مرغوب

پته دوزی مرغوب ویژگی‌هایی دارد که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم. هنگام خرید پته دوزی لطفا به موارد ذیل توجه شود:

• نباید طرح چاپی پته دوزی معلوم باشد.
• پته دوزی سرکج نباشد.
• در طرح‌های پته دوزی باید نقوش یکسان و یکدستی وجو داشته باشد.
• بین طرح و رنگ پته دوزی هارمونی وجود داشته باشد.
• در سطح پارچه و دوخت پته نباید هیچگونه زدگی و پارگی وجود داشته باشد.
• بین دوخت پته دوزی و ریشه شدن حاشیه کوک زده شده باشد.
• ظرافت و ریز بودن نقوش پته دوزی نشانه مرغوبیت و کیفیت بالای پته دوزی می‌باشد.
• طبیعی بودن رنگ‌های به کار رفته در رنگرزی نخ‌های پته دوزی باعث بالا رفتن کیفیت پته دوزی خواهد شد.
• پر بودن دوخت پته دوزی و کم بودن فضای خالی برروی پارچه زمینه پته دوزی حاصل صرف زمان بیشتر برای پته دوزی بوده و نشانه کیفیت پته دوزی است.

علاوه بر موارد ذکر شده هرچه از عمر پته دوزی بگذرد آن پته دوزی نفیس‌تر و قیمتی‌تر به حساب می‌آید.

موارد استفاده پته دوزی

پته دوزی از صنایع دستی استان کرمان است. کار دوخت پته بیشتر با زنان و دختران است. البته ممکن است در نقاط دیگری هم پته دوزی انجام پذیرد اما استان کرمان را می‌توان پایتخت پته دوزی ایران دانست.

از پته دوزی در موارد مختلفی استفاده می‌شود. سجاده پته دوزی، رومیزی و پرده پته دوزی شده، جلد قرآن و حتی کوسن وسایلی است که با استفاده از پارچه‌های پته دوزی شده تولید می‌‌شود. همچنین از پته دوزی در مصارف روزمره‌تر مثل قوری پوش و زیر لیوانی استفاده می‌شود. تابلوهای تزیینی برای محیط‌های داخلی نیز از دیگر کاربردهای پته دوزی است. پته دوزی در تهیه بقچه نیز کاربرد دارد. طی سال‌های اخیر هنر پته دوزی با صنایع و هنرهای دیگر تلفیق شده و بر زیبایی و کارآیی پته دوزی افزوده شده است. از جمله شما می‌توانید جعبه‌های تلفیقی با پته دوزی را ببینید. همچنین از ترکیب چرم دوزی با پته دوزی محصولات هنری بسیار زیبایی تولید می‌شود. پته دوزی در صنعت پوشاک نیز استفاده می‌شود. پته دوزی روی مانتو دربین خانم‌ها طرفداران خودش را دارد. البته در بقیه بخش‌های پوشاک خانم‌ها هم از پته دوزی استفاده می‌شود. مثل پته دوزی روی پیراهن و یا پته دوزی روی شال و روسری.

پته دوزی هنر بی ‌تکلف نشاندن گل و طبیعت بر زمینه پارچه است. پته دوزی می‌تواند هدیه مناسبی برای ایام نوروز باشد. همچنین سازمان‌ها و ادارات می‌تواند به مناسبت‌های مختلف از پته دوزی به عنوان یک هدیه ماندگار که نشان از لطافت فرهنگ ایرانی دارد بهره ببرند.

همچنین مراکز متعددی به فروش پته درتهران می‌پردازند. از جمله مراکز خرید پته دوزی در تهران عودلاجان و خیابان استاد نجات اللهی می‌باشد. عودلاجان در خیابان ۱۵ خرداد تهران واقع است. ما نیز در سایت آنتیک‌چی پته دوزی را بطور آنلاین به فروش می‌رسانیم. شما برای خرید اینترنتی پته دوزی می‌توانید به اینجا مراجعه کنید.

از این‌که این مقاله را تا پایان خواندید سپاسگزاریم.

لطفا نظر خود را درباره این مقاله برای ما ارسال فرمایید.