مراحل تولید پته دوزی

پته دوزی از صنایع دستی ایران به شمار می‌رود.

پته دوزی روی پارچه عریض انجام می‌شود. عریض پارچه پشمی و ضخیمی است که امروزه با ماشین‌های صنعتی بافته می‌شود و به عنوان زمینه پته دوزی استفاده می‌شود. در زمان ما بیشتر پته‌ها با استفاده از همین پارچه‌ها تهیه می‌شود.

زمینه پته دوزی معمولا پارچه‌ای به رنگ سفید، قرمز،سورمه‌ای و یا سبز می‌باشد.

نقوش پته دوزی با نخ ریس و به وسیله سوزن تپستری ایجاد می‌شود. رنگ نقوش پته دوزی بیشتر تیره است. رنگ‌هایی مثل عنابی، مشکی، سبز روشن، سبز تیره، قرمز، سبز ماشی، لاکی و …

بعضی معتقدند نقوش پته دوزی با رنگ‌های تیره زیباتر و بی‌نقص‌تر و منظم‌تر خواهد بود و پته دوزی با رنگ‌های تیره را اصیل‌تر می‌دانند. البته این یک امر کاملا سلیقه‌ای است و امروزه پته دوزی با نخ‌های رنگ روشن نیز طرفدارانی دارد.

مقدار مصرف نخ در پته دوزی به نوع نقش و ضخامت ریس بستگی دارد و هرقدر نقش پته پرتر باشد طبعا وزن نخ مصرف شده در آن پته بیشتر خواهد بود. در پته دوزی به ابعاد یک متر مربع نزدیک به ۴۰۰ گرم ریس استفاده می‌شود.

ما در اینجا قصد آموزش پته دوزی از ابتدا را نداریم اما سعی خواهیم کرد مراحل پته دوزی را گام به گام شرح دهیم.

برای پته دوزی ابتدا عریض را به ابعاد مورد نظر برش می‌دهند. در مرحله بعد نوبت طراحی پته دوزی است. در گذشته برای طراحی پته دوزی، طرح مورد نظر را روی کالک رسم می‌کردند و با سوزن خط‌های طرح را رو کاغذ سوراخ کرده در مرحله بعد گرته زنی انجام می‌شد. گرته زنی به این صورت انجام می‌شده است که ابتدا کاغذ طراحی شده را روی پارچه زمینه پته دوزی قرار می‌دادند سپس بر روی خطوط طرح خاکه زغال می‌ریختند تا طرح به پارچه منتقل شود. برای پته دوزی با زمینه تیره از خاک گچ استفاده می‌شده است. در حال حاضر برای طراحی انواع طرح های پته دوزی از شابلون‌های از پیش آماده و یا کاغذ کاربن استفاده می‌کنند.

البته در حال حاضر پارچه زمینه پته دوزی یا همان عریض‌ها از قبل برش خورده و طراحی شده‌اند و پته دوز، پارچه آماده پته دوزی را از فروشگاه‌ها خریدار می‌کند.

در این مرحله دوخت پته شروع می‌شود. ابتدا با خط دوزی یا ساقه دوزی خطوط طرح پته دوخته می‌‍شود. سپس با انواع دوخت‌های دستی نقوش پته را تکمیل و دوخت پته را کامل می‌کنند.

ما در مقاله‌ای جداگانه انواع دوخت پته و نحوه تکمیل نقش‌های پته دوزی را توضیح خواهیم داد.

چون عریض و نخ پته دوزی از پشم تهیه می‌شود بنابراین پس از تکمیل دوخت پته دوزی آن را می‌شویند تا بوی پشم از بین برود. دلیل دیگر شستن پته دوزی این است که چون تمامی مواد اولیه پته دوزی از پشم است حشرات جذب آن می‌شوند بنابراین برای جلوگیری از آسیب رسیدن به پته دوزی پس از اتمام دوخت آن را می‌شویند. از طرفی با شستن پته دوزی جوهر باقی مانده از طراحی پته دوزی نیز از بین می‌رود. نا گفته نماند که باید دقت شود تمامی جوهرهای طراحی پته دوزی باید حلال در آب باشد.

پس از شستشو و خشک شدن معمولا پته دوزی را ریشه می‌کنند. در نهایت هم بین دوخت پته دوزی و ریشه شدگی را اصطلاحا کوک می‌زنند.

به دلیل دوخت متراکمی که بر روی پته دوزی انجام می‌شود پته دوزی پس از اتمام دوخت حالت جمع شدگی و چین و چروک دارد برای از بین بردن این حالت، پته را بوسیله نورد اتو می‌کنند تا پته دوزی صاف شده و زیبایی آن بیشتر به چشم آید.

اگر شما قصد یادگیری پته دوزی را دارید و یا مایلید از طریق پته دوزی به کسب درآمد بپردازید می‌توانید با مراجعه به آموزشگا‌های هنری و یا از طریق اینترنت به شکل خودآموز به فراگیری پته دوزی بپردازید و سپس با خرید پته خام و یا پته طراحی شده به پته دوزی بپردازید. طبعا قیمت پته خام بستگی به محل زندگی شما و برخی عوامل دیگر دارد.

فروش لوازم پته دوزی در تهران هم انجام می‌شود. شما می‌توانید برای خرید لوازم پته دوزی به بازار تهران سرای مشیر خلوت مراجعه کنید و یا به خرید اینترنتی پته خام بپردازید.

نقوش پته دوزی

طراحی در هنر پته دوزی بیشتر به شخصیت پته دوز بستگی دارد. طرح‌های پته دوزی نمودی از سلیقه، دغدغه‌ها و دنیای درونی پته دوز است. اما پته دوزی طرح‌های شناخته شده‌ای هم دارد. درخت زندگی معروف‌ترین نقش پته دوزی است.

بعضی دیگر نقش های پته دوزی عبارتند از: گوزنی، سرابندی، چهار بته، ختایی، ترنجدار، سروچه، فرقه‌ای و بته جقه‌ای دو قلو.

البته طرح‌های پته دوزی به این تعداد محدود نمی‌شود. نقوش بته‌ای در پته دوزی دارای تنوع زیادی است. از نقش بته ترمه‌ای، بته میری، بته بادامی، بته شاخ گوزنی، بته مادر و بچه می‌توان به عنوان دیگر طرح‌های بته‌ای پته دوز نام برد.

پته دوزی هنر بی ‌تکلف نشاندن گل و طبیعت بر زمینه پارچه است. پته دوزی می‌تواند هدیه مناسبی برای ایام نوروز باشد. همچنین سازمان‌ها و ادارات می‌تواند به مناسبت‌های مختلف از پته دوزی به عنوان یک هدیه ماندگار که نشان از لطافت فرهنگ ایرانی دارد بهره ببرند.

همچنین مراکز متعددی به فروش پته درتهران می‌پردازند. از جمله مراکز خرید پته دوزی در تهران عودلاجان و خیابان استاد نجات اللهی می‌باشد. عودلاجان در خیابان ۱۵ خرداد تهران واقع است. ما نیز در سایت آنتیک‌چی پته دوزی را بطور آنلاین به فروش می‌رسانیم. شما برای خرید اینترنتی پته دوزی می‌توانید به اینجا مراجعه کنید.